Gisteren verlaagde de Fed de rente naar vrijwel 0% en nam de centrale bank allerlei andere maatregelen om de kredietverlening en de economie te steunen, maar desondanks storten de aandelenkoersen in elkaar. Dit is niet verrassend gezien de recente ontwikkelingen rondom het coronavirus en verwachtingen van de medische wereld:
Om te voorkomen dat de ziekenhuizen volledig overbelast raken, worden in Europa drastische maatregelen getroffen om mensen zo weinig mogelijk met elkaar in contact te laten komen. De verspreiding van het virus wordt daardoor sterk vertraagd. Zo worden restaurants, bars, bioscopen, theaters, etc gesloten en wordt aangemoedigd dat mensen in andere sectoren zoveel mogelijk thuis werken. Verder moet iedereen met klachten, hoe licht ook, sowieso thuis blijven. Een grote discussie daarbij was vaak of ook scholen gesloten moeten worden. Deze discussie bleek echter al snel theoretisch, zowel leraren als leerlingen bleven massaal weg. In veel landen zijn nu de scholen inmiddels gesloten.
Dit alles heeft twee cruciale gevolgen:
Het vervelende bij dit laatste is, dat deze klap voor de economie waarschijnlijk lang zal aanhouden en zich afspeelt tegen een achtergrond van een vrijwel recordhoogte van de schulden. Banken en kredietverleners zijn hierdoor als de dood dat enorme verliezen genomen moeten worden op in het verleden verstrekte leningen (die ook nog eens met lage risicopremies zijn verstrekt). Hierdoor verlenen ze steeds minder nieuwe kredieten en durven ze steeds minder krediet aan elkaar uit te lenen. Precies hetzelfde als we tijdens de kredietcrisis hebben gezien. Een gezondheidscrisis veroorzaakt nu dus ook een nieuwe kredietcrisis.
In dit licht moeten we dan ook de maatregelen van de centrale banken bekijken. Het weinige kruit dat ze nog ter beschikking hebben moet verschoten worden om de nu opkomende kredietcrisis te beperken. Het gaat hier uitdrukkelijk om het beperken van de schade; voor het stimuleren van de economie is niet meer voldoende munitie over.
De situatie wordt verergerd door de incompetentie van de Amerikaanse regering. Die reageert continu veel te traag en te onduidelijk/ongecoördineerd. Het virus verspreidt zich nu ook snel in de VS en mensen moeten nu zoveel mogelijk uit elkaar gehouden worden, zodat ze elkaar niet meer gemakkelijk kunnen infecteren. Dit gebeurt echter maar in een traag tempo. In plaats daarvan concentreert men zich grotendeels op de massale productie van testapparatuur en het zo veel mogelijk opschroeven van de ziekenhuiscapaciteit. Dit laatste kan echter slechts in een langzaam tempo en het eerste gaat de verspreiding van het virus niet tegen. Dit betekent dat in de VS straks veel draconischer maatregelen getroffen moeten worden die de Amerikaanse economie extra zullen raken.
Dat de markten niet positief op de acties van de Fed reageren lijkt ons dan ook logisch. Om de economische schade te beperken, moet het volgende gebeuren. Overheden zullen schulden moeten overnemen en gaan garanderen. Anders komt de kredietverlening geheel stil te liggen. Ook zullen ze massaal bedrijven en mensen financieel moeten gaan ondersteunen, die zonder werk/inkomen komen te zitten. Dit betekent dat de overheidstekorten gaan oplopen naar 15% à 20% van GDP. Om dit financierbaar te houden, moeten centrale banken een groot deel van de enorme overheidstekorten financieren.
Voor de periode die aantreedt als het coronavirus onder controle is, betekent dit ook langdurig lage economische groei en oplopende inflatie. Ook dit is slecht voor het vooruitzicht van de aandelenkoersen.
De daling van de aandelenkoersen is ons inziens dan ook nog lang niet ten einde (afgezien van felle rally’s tussendoor die normaal zijn in een bear market).Ook geloven we niet in een V-shaped recovery van aandelenkoersen en economie. Onder de huidige omstandigheden zou je snel dalende langetermijnrentes verwachten (in eerste instantie neemt namelijk het risico op deflatie sterk toe). Ook zou de dollar zwakker moeten worden door de snelle rentedaling in de VS. Ten slotte zou de goudprijs hard moeten stijgen in deze onzekere tijd en door negatieve reële rentes.
Bovenstaande koersbewegingen zien we evenwel maar weinig en soms gebeurt zelfs het tegenovergestelde. Dit wordt vooral veroorzaakt doordat enorme verliezen geleden worden op aandelen, met name als deze met geleend geld zijn gefinancierd, en deze verliezen nu zo veel mogelijk gedekt worden door verkoop van beleggingen die het de laatste tijd juist goed gedaan hebben. Dit fenomeen kan nog enige tijd aanhouden, maar uiteindelijk zien we ook de langetermijnrentes flink dalen - naar 0% of negatief. Totdat de overheidstekorten enorm oplopen en deze monetair gefinancierd worden. Dan voorzien we juist weer een stijging van de langetermijnrentes.
De goudprijs zien we per saldo sterk stijgen.
Wat EUR/USD gaat doen, vinden we nu nog moeilijk inschatten. Er spelen namelijk allerlei tegengestelde krachten, waarbij nog onduidelijk is welke de overhand krijgen (zie hierover ook onze hedging rapporten). Bij het afdekken van dollarrisico’s zouden we daarom zoveel mogelijk gebruik maken van optiestrategieën.
Morgen verschijnt er een nieuwe EUR/USD publicatie. Heeft u nog geen toegang tot het ICC Research Platform? Schrijf u nu in en ontvang de komende weken vrijblijvend onze publicaties.
Als u behoefte heeft te spreken met onze financieringsspecialisten over concrete noodmaatregelen van de overheid en hoe de banken zich nu opstellen jegens hun relaties met acute financieringsproblemen neemt u dan contact op met:
Marc van Dijk 06-21510750
Joost Clijsen 06-29542185
Eelco van de Lustgraaf 06-42136427
Executive Director