Handelsoorlog betekent crisis

Vorige week heeft president Trump een openingssalvo afgevuurd voor een handelsoorlog. Bij vrijwel iedereen roept dit meteen zeer negatieve gevoelens op, omdat handelsrestricties een voorname oorzaak voor de crisis van 1930 waren. Een crisis die uiteindelijk uitmondde in de Tweede Wereldoorlog.

Oorspronkelijk reageerden Amerikaanse aandelenmarkten dan ook zeer negatief op de aankondiging dat de VS importtarieven op staal en aluminium gaan instellen. Uiteindelijk sloot de S&P 500 toch hoger, ervan uitgaande dat de soep niet zo heet gegeten wordt. Dit is nog maar de vraag. Zo dreigde de EU nog voor het weekend met importheffingen op Amerikaanse artikelen die gezamenlijk goed zijn voor circa €3 miljard aan handel. Trump reageerde daar weer op met de aankondiging van een importheffing op Europese auto's. Hieruit blijkt al hoe snel de boel uit de hand kan lopen (zoals ook in de jaren 30 gebeurde).

Het is zeer goed mogelijk dat Trump alleen maar uit is op het versterken van de onderhandelingspositie van de VS bij allerlei besprekingen over de internationale handel. Zo reist een hoge Chinese functionaris nu in Washington rond om over deze zaken te spreken en zijn er ook besprekingen gaande over vernieuwing van het NAFTA-verdrag. Het kan dus van de president grotendeels bluf zijn.
 

     

Toenemend tumult in het Witte Huis

Echter, zelfs als dit inderdaad het doel van de president is, kan de zaak toch verder escaleren. We hebben namelijk niet zo erg veel vertrouwen in het historisch en economisch perspectief van Donald Trump. In dit opzicht moet hij erg varen op zijn adviseurs. In het Witte Huis is het echter een volledige chaos aan het worden, met allerlei partijen die meer bezig zijn elkaar bevechten dan een zinvolle strategie uitdenken. Steeds meer mensen binnen het Witte Huis in wie analisten nog wel vertrouwen hadden, vertrekken of raken in diskrediet. Met anderen woorden: het is steeds meer Trump zelf die op basis van zijn gevoel de beslissingen neemt. Wat de importrestricties betreft, hebben we dan ook eerder met een straatvechter dan met een strategie te maken.

Helaas lekt ook steeds meer uit dat zijn naaste familie – naar wie hij soms wel luistert - de ene na de andere strategische fout heeft gemaakt. Daarbij komt dat het onderzoek van speciaal aanklager Mueller steeds pijnlijkere vormen voor de president aanneemt. Gemakkelijk kan dit Trump ertoe verleiden de aandacht door middel van een handelsoorlog af te leiden. Niet vergeten mag worden dat over ruim een half jaar Congres-verkiezingen plaatsvinden.

Gevolgen voor de financiële markten

Kortom, markten moeten rekening houden met de reële mogelijkheid van een handelsoorlog. De vraag is wat dit voor de koersen betekent. Voor aandelen en de grondstoffenprijzen is het ronduit negatief. Goud vormt daarbij een uitzondering. Dit wordt namelijk als safe haven gezien.

De gevolgen voor de rentes zijn moeilijker in te schatten. Aan de ene kant verhoogt een handelsoorlog de inflatie via hogere importprijzen. Aan de andere kant beperken handelsbarrières de economische groei. Welke van de twee krachten het zwaarst voor de rentes zal wegen, hangt sterk af van in hoeverre we inderdaad te maken krijgen met een echte handelsoorlog. Dit is afwachten, maar waarschijnlijk zien we in ieder geval een vlakkere yieldcurve. Dus hoog blijvende of zelfs stijgende kortetermijnrentes, maar langetermijnrentes die (enigszins) onder neerwaartse druk komen. Dit geldt voor zowel de VS als Europa.

Het moeilijkst is het inschatten van de impact van een handelsoorlog op de koers van de dollar. De volgende effecten kunnen we verwachten:

• De EMU-landen zijn meer van internationale handel afhankelijk dan de VS. Dit geldt ook voor de meeste opkomende landen en Japan. In principe is een handelsoorlog daarom slechter voor de euro en de yen dan voor de dollar.
• Nu nemen de VS het initiatief en dan is de eerste gedachte dat ze ook een voorstander zijn van een lagere koers van de dollar. Echter, zodra de rest van de wereld tegenmaatregelen treft, geldt dat zij ook een lagere koers van hun munt willen. Daarbij komt dat het maar de vraag is of de VS werkelijk zo gebaat zijn bij een lagere koers van de Amerikaanse munt. Er worden namelijk allerlei heffingen voorgesteld op importartikelen die de VS voorlopig helemaal niet zelf kunnen fabriceren. Wat dit betreft zijn hele industrieën in de loop van de tijd naar buiten de VS verplaatst of is de productiecapaciteit ervan in de VS zelf sterk teruggevallen. Er gaan vele jaren overheen voordat die productiecapaciteit (weer) in de VS zelf aanwezig is. Daarom betekent een zwakkere dollar voorlopig alleen maar hoge importprijzen voor de Amerikaanse consument.
• Op dit moment staan de kortetermijnrentes in de VS het meest onder opwaartse druk. Dit zal door de importheffingen versterken, omdat deze ook hogere inflatie betekenen. Voor de dollar is dit gunstig. Maar vergeet niet dat we niet voor niets spreken van handelsoorlog. Op dit moment hebben veel centrale banken, sovereign wealth funds en andere grote beleggers veel in de VS belegd. In een oorlogssituatie met de VS is de kans groot dat velen dit willen afbouwen. Misschien gaat Washington deze bedragen op een gegeven moment wel blokkeren. De angst hiervoor kan leiden tot een groot aanbod van dollars. De andere kant van de medaille is, dat als massaal obligaties verkocht worden dit al snel – in tegenstelling tot hetgeen we eerder over de yieldcurve aangaven – tot oplopende in plaats van lagere langetermijnrentes in de VS kan leiden. Washington snijdt zich dan daarmee flink in de vingers. Met andere woorden, een handelsoorlog levert geen winnaars op, maar alleen verliezers.

Gezien bovenstaande factoren moeten we afwachten of we werkelijk richting een handelsoorlog gaan en zo ja, hoe zo’n conflict zich ontwikkelt. Dan pas valt meer gevoel te krijgen voor de gevolgen voor de Amerikaanse munt.