Uit de praktijk
Uit de praktijk
Wij hebben twee specialisten aan ons team van adviseurs toegevoegd en u kunt vanaf nu ook een beroep doen op ICC om uw cash & treasury management en uw complete risicomanagement te optimaliseren.
Mehmet Ekim kan u als Consultant Cash & Treasury management ondersteunen bij uw cash management en operationeel valutabeheer. Vooral bij snelle groeiers, met meerdere vestigingen en verschillende valuta’s is vaak veel winst te behalen door te centraliseren en processen te verbeteren. Lees meer over wat we kunnen betekenen op dit gebied.
Rykele Betten kan u als Associate Risk & Contuinity adviseren over alle niet financiële marktrisico’s die uw onderneming loopt. Denkt u hierbij aan risico’s die uw continuïteit kunnen raken en die u doorgaans verzekerd heeft. Vraag is dan vooral of de risico’s echt goed in beeld zijn en of de verzekeringen en crisisplannen hier nog goed op aan sluiten? Lees meer over wat we kunnen betekenen op dit gebied.
Klikt u hier voor een beknopt overzicht van opdrachtgevers die we recent hebben mogen begeleiden.
Neemt u gerust contact op als u vragen heeft.
Groeit uw organisatie? Heeft u met verschillende en ook wat meer ‘exotische’ valuta’s te maken? En/of heeft u deelnemingen of vestigingen buiten Nederland? Dan is het de kunst om uw cash management en operationeel valutabeheer efficiënt te houden. Maar heeft u daar de tijd en specifieke kennis voor?
Om u hierbij van dienst te kunnen zijn heeft ICC Consultants haar team uitgebreid met Mehmet Ekim. Mehmet heeft naast bancaire ervaring ook internationale ervaring opgedaan in het bedrijfsleven op het gebied van treasury en cash management.
Wilt u meer centraliseren? Of wilt u risico’s verkleinen en kosten besparen door processen en systemen te verbeteren? Dan bespreken we dit graag met u.
Wij kunnen u adviseren en ondersteuning bieden bij o.a. de volgende zaken:
Een kennismaking is altijd vrijblijvend en kosteloos. In dat gesprek kan bepaald worden waar eventuele knelpunten liggen. U kunt ons uiteraard ook een scan/nulmeting laten uitvoeren om verbeterpunten, eventuele quick wins en structurele kostenbesparingen in kaart te laten brengen. De kosten hiervoor zijn gering. Op basis van de uitkomsten en uw wensen kunnen we dan een vervolgtraject op maat afstemmen om de gewenste doelen te realiseren. Onze begeleiding kan bestaan uit het begeleiden van mensen uit uw organisatie tot het zelf bij uw op locatie realiseren van de doelen.
Neemt u gerust contact om met Mehmet Ekim of Cees Houpt voor meer informatie.
Rentederivaten staan in de schijnwerpers. Gebrekkig advies en onvoldoende voorlichting vormen aanleiding voor diverse procedures. Het Uniform Herstelkader kan in voorkomende gevallen een oplossing bieden.
Het Uniform Herstelkader biedt ook een oplossing voor extendable en cancelable swaps, maar is niet op alle ondernemers van toepassing. Dit betekent niet dat banken vrij spel hebben. Bij ondernemers die buiten het Uniform Herstelkader vallen is de zorgplicht van toepassing.
De auteurs van dit artikel geven inzicht in de werking van extendable en cancelable swaps en gaan daarbij in op de oplossing die het Uniform Herstelkader voor een deel van de betrokken ondernemers biedt. Aan de hand van de zorgplicht zoals omschreven in artikel 2 van de Algemene Bankvoorwaarden en recente rechtspraak betogen zij dat in gevallen waarbij het Uniform Herstelkader geen oplossing biedt, er toch mogelijkheden zijn om de werking van dergelijke swaps te beperken.
Een swap is een financieel instrument, dat wordt afgesloten met een bank. De swap staat weliswaar naast een variabel rentende (Euribor-gerelateerde) lening, die de ondernemer met deze bank heeft afgesloten, maar het is een volstrekt apart product. In combinatie met de lening heeft de ondernemer dus twee contracten met de bank afgesloten. De swap wisselt uitsluitend rentestromen uit. Het gaat om een tweetal rentestromen, namelijk een vaste rente (die de ondernemer betaalt) en een variabele rente (die de ondernemer ontvangt). De swap is een contract voor een bepaalde periode (bijvoorbeeld 5 jaar) over een vooraf vastgestelde hoofdsom (vast bedrag of periodiek teruglopend bedrag). Als de ondernemer een swap enkele jaren geleden zou hebben afgesloten, zou de vaste rente bijvoorbeeld 4% hebben kunnen bedragen en de variabele rente, op basis van Euribor 1%. Dus de swap op zichzelf levert deze twee rentestromen op: de door de ondernemer betaalde vaste rente van 4% en de door de ondernemer ontvangen variabele rente van 1%. Maar, de swap wordt over het algemeen afgesloten naast een variabelrente lening. En voor die lening moet de ondernemer variabele rente, op basis van 1% Euribor, betalen. En als de rentestromen van de swap en de lening dan worden gecombineerd, betaalt de ondernemer een vaste rente van 4% en ontvangt de ondernemer 1% variabele rente, beide in de swap, en betaalt de ondernemer 1% in de financiering. Het resultaat is vervolgens, dat de ondernemer 4% vaste rente betaalt. Dat zal tijdens de looptijd ook zo blijven, want als de variabele rente verandert naar bijvoorbeeld 2%, dan zal dat zowel in de swap veranderen naar 2% maar tevens in de lening naar 2%. De 4% vaste rente blijft voor de gehele looptijd van de swap gelijk. Dus de swap fixeert de variabele rente van de financiering in dit voorbeeld op 4%.
Een extendable swap is gelijk aan de bovenstaande swap maar met een ‘extraatje’. Dat ‘extraatje’ is iets wat de ondernemer aan de bank verkoopt en waarvoor de ondernemer geld ontvangt. In de praktijk is dat ‘extraatje’ een optie, die de ondernemer verkoopt en waarmee de ondernemer de bank het recht geeft om de swap uit dit voorbeeld na 5 jaar te verlengen tegen opnieuw 4% voor een vooraf overeengekomen periode van bijvoorbeeld 3 jaar. De ondernemer heeft dan een overzichtelijke periode van 5 jaar, waarin hij of zij er zeker van is, dat de financiering is gefixeerd op een vaste rente van 4%. Normaal gesproken zou de ondernemer na afloop van die 5 jaar van de swap verlost zijn en gewoon weer de variabele rente van de financiering betalen.
Maar met een extendable is de ondernemer na afloop van de 5 jaar niet zeker van zijn of haar situatie. Het is aan de bank om dat te bepalen, want de bank had van de ondernemer het recht gekregen om te “extenden” oftewel te verlengen voor een periode van 3 jaar. De bank zal van haar recht gebruik maken als de 3-jaars swaprente is gedaald tot onder 4%. Want de bank kan 3-jaars swaps dan op een voor de bank ongunstiger niveau afsluiten dan de bank eventueel bij de ondernemer kan doen op 4%. Voor de ondernemer betekent dit onzekerheid over de rentelasten na 5 jaar maar ook, dat in de periode van 3 jaar na de genoemde 5 jaar nooit zal kunnen worden geprofiteerd van de gedaalde rente. Kortom, als de rente na afloop van 5 jaar is gestegen dan zal de bank geen gebruik maken van haar recht om te verlengen en zal de ondernemer de hogere rente moeten betalen dan als hij of zij een nieuwe 3-jaars swap wenst af te sluiten.
Maar het kan nog erger. Stel nu eens, dat de ondernemer heeft voorzien, dat er na 5 jaar, om welke reden ook, een redelijke kans bestaat, dat geen financiering meer benodigd is, bijvoorbeeld vanwege de verkoop van een gefinancierd object of een andere financiering dan bancaire financiering. Als dan de rente is gedaald en de bank roept haar recht in op verlenging van de swap, dan heeft de ondernemer een swap zonder onderliggende financiering. En dat is onnodig en kostbaar.
De grote verleiding van de extendable is het feit, dat de ondernemer geld ontvangt voor het ‘extraatje’ dat is verkocht. Dat geld, de premie, is verdisconteerd in de rentelasten. Er wordt een lagere swaprente aangeboden dan bij een gewone swap.
De cancelable swap vertoont gelijkenis met de extendable swap. Zonder hier eenzelfde uitgebreide toelichting hoeven te geven, is deze ‘cancelable’ bijvoorbeeld een 10 jaars swap met het recht voor de bank om de swap voortijdig, bijvoorbeeld na 5 jaar, te ‘cancellen’ oftewel te beëindigen. Hierbij gelden dezelfde conclusies, namelijk dat er onzekerheid is omtrent de periode dat de ondernemer zeker kan zijn van zijn of haar rentelasten en dat marktrentestijgingen in zijn of haar nadeel zullen uitpakken en hij of zij ook geen gebruik kan maken van rentedalingen. Ook hier geldt dat een premie, verdisconteerd in de swaprente een argument is om een cancelable swap te sluiten.
In het Uniform Herstelkader is voorzien dat extendable en cancelable swaps tot problemen kunnen leiden en is daarvoor een oplossing bedacht. De extendable swap en de cancelable swap worden volgens het Uniform Herstelkader aangepast tot een renteswap die loopt tot het eerste moment waarop de bank het recht heeft om de renteswap te beëindigen. Verder wordt de rente aangepast tot het zogenaamde mid-market niveau dat gold bij het aangaan van de swap. Dit kan een passende oplossing zijn voor de groep ondernemers die binnen het Uniform Herstelkader valt.
Het Uniform Herstelkader biedt echter niet voor iedere ondernemer een oplossing. Grotere ondernemers en ondernemers met een bepaald kennisniveau zijn uitgesloten. Deze ondernemers zullen dus zelf de dialoog met de bank moeten aangaan over de cancelable en extendable swap.
Ook in het geval er sprake is van een grotere ondernemer of onderneming kan het niet inroepen van een cancelable of het inroepen van een extendable in strijd zijn met de zorgplicht die de bank tegenover de klant in acht moet nemen.
Artikel 2 van de Algemene Bankvoorwaarden bepaalt:
Wij zijn bij onze dienstverlening zorgvuldig en houden hierbij zo goed mogelijk rekening met uw belangen. Dit doen wij op een manier die aansluit bij de aard van de dienstverlening. Deze belangrijke regel geldt altijd. Andere regels in de ABV of in de voor producten of diensten geldende overeenkomsten en de daarbij behorende bijzondere voorwaarden kunnen dit niet veranderen.
Met deze zorgvuldigheidsnorm is de lat voor de bank hoog gelegd. De bank moet zo goed als mogelijk rekening houden met de belangen van de ondernemer. Van de bank mag verwacht worden dat zij, wanneer zij gebruik maakt van een contractuele bevoegdheid om iets te doen (of iets niet te doen), deze norm toepast. Andere regels in de overeenkomst kunnen daaraan niets veranderen.
Dat de bank zorgvuldig moet omgaan met haar contractuele bevoegdheden, is recent nog eens bevestigd door de Rechtbank Zeeland-West-Brabant, waarbij de rechtbank oordeelde dat een ondernemer terecht tegen een opslagverhoging door de bank streed. De mogelijkheid van opslagverhogingen was weliswaar overeengekomen (een contractuele bevoegdheid), maar gaf de bank geen vrijbrief om hiertoe over te gaan.
In de conclusie van de procureur-generaal bij de Hoge Raad van 13 oktober 2017 wordt de zorgplicht van een bank tegenover een grotere ondernemer bevestigd en wordt aangegeven dat deze afhankelijk is van de omstandigheden van het geval.
Dat de zorgplicht ook geldt in relatie met grotere ondernemingen is in het recente arrest van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden bevestigd.
Er zijn voor grotere ondernemers meerdere argumenten aan te voeren waarmee een beroep op de zorgplicht kan slagen.
Ten eerste kan het standpunt verdedigd worden dat de bank uitsluitend vanwege haar eigenbelang de cancelable niet inroept of de extendable wel inroept. Door gebruik te maken van de mogelijkheid die de renteswapovereenkomst de bank biedt, profiteert de bank tijdens de nog resterende jaren van de renteswap van de hogere rentevergoeding die de ondernemer en de bank bij het aangaan van de renteswap zijn overeengekomen, en wordt de ondernemer die resterende jaren gehouden om die hogere vergoeding aan de bank te voldoen. Daarmee wordt uitsluitend het financieel belang van de bank gediend. Daarmee voldoet de bank niet aan de norm dat zij zo goed mogelijk rekening moet houden met de belangen van de ondernemer.
Ten tweede kan worden aangevoerd dat het afdekken van renterisico helemaal niet meer noodzakelijk is. Daarbij kan gewezen worden op de Euribor rente die aanmerkelijk lager ligt dan de swaprente, waardoor de financieringslasten beperkt zijn. Ook kan de financiering door aflossingen inmiddels in omvang zijn verminderd en de waarde van de zekerheden van de bank zijn vergroot, waardoor het risico in het algemeen voor de bank is verminderd.
Ten derde kan het standpunt verdedigd worden dat de bank alternatieven heeft waarbij het belang van de ondernemer wel of beter kan worden gediend dan bij handhaving van de renteswap. Zo kan de bank de ondernemer gedurende de oorspronkelijk nog resterende looptijd van de renteswap laten profiteren van de nog altijd zeer lage Euriborrente, of, wanneer afdekking van het renterisico over de resterende beoogde looptijd van de renteswap toch nog gewenst of noodzakelijk is, een nieuwe renteswap afsluiten met een aanmerkelijk voordeliger tarief.
Het inroepen van de extendable of het niet inroepen van de cancelable zal in die gevallen tot onnodige schade bij ondernemers leiden.
Het renterisicoprofiel van de ondernemer dient centraal te staan in het kiezen van de juiste afdekking. In de afwegingen om tot een juiste keuze te komen, dient de bank zorgvuldig te werk te gaan met de door haar verstrekte informatie over de voor- en nadelen, wat in de praktijk toch vaak onderbelicht is gebleven. Dit geldt nog meer omdat extendables en cancelables gecompliceerde producten zijn die alleen door goed ingevoerde specialisten voldoende doorgrond kunnen worden.
Het Uniform Herstelkader biedt in het geval van extendables en cancelables een passende oplossing voor een beperkte groep ondernemers. De zorgplicht geldt echter voor alle ondernemers en de lat ligt hoog. In voorkomende gevallen kan worden aangevoerd dat het de bank niet vrijstaat om gebruik te maken van haar contractuele bevoegdheid om, in het geval van een extendable, de renteswap te verlengen, danwel, in het geval van een cancelable, dat de bank gebruik dient te maken van haar contractuele bevoegdheid om de renteswap te beëindigen.
Dit artikel is geschreven door mr. M. Bonefaas, advocaat Van Diepen Van der Kroef Advocaten en mr. Ron Albregt, senior consultant Treasury bij ICC Consultants.
Goede economische cijfers vanuit zowel de Verenigde Staten als de EMU-zone zorgen al geruime tijd voor een per saldo verdere stijging van de lange rentes. Sinds de bodem in de lange rentes in augustus 2016 is de 10 jaars rente in Duitsland van minus 0,2% naar plus 0,6% gestegen en de Amerikaanse 10 jaars rente van 1,4% naar 2,9%. Gaan de Euribor rentes volgen?
Opvallend is dat de inflatie in de VS én in de EMU-zone nauwelijks is toegenomen terwijl de lange rentes wel zijn opgelopen. Belangrijkste redenen hiervoor is dat ‘de rentemarkten’ niet wachten tot de inflatie(verwachting) daadwerkelijk gaat oplopen, maar al ruim van te voren hierop anticiperen. Betekent dit dat ook voor de korte rente (en dus de Euribors) een stijging nabij is?
De ECB is nog niet zo ver om de korte rente te verhogen. In zijn meest recente toespraak heeft ECB president Draghi zijn monetaire beleid verdedigd. Hij heeft hierbij de bevestiging gegeven, dat hij zijn opkoopbeleid van EUR 30 mrd per maand aan Europees schuldpapier zal continueren t/m september 2018, of langer indien nodig. Hij heeft nagelaten om te melden ‘dat hij klaar staat om het opkoopprogramma te vergroten, mocht dit nodig zijn’. Hiermee zou de ECB de markt wel eens voor willen bereiden op een stijging van de korte rente (en hiermee de Euribors), eerder dan nu algemeen wordt gedacht.
De nieuwe FED- voorzitter Jerome Powell heeft zijn eerste toespraak gehouden voor het Amerikaanse Congres. Powell heeft een meer ‘hawkisher’ houding dan Yellen en geeft aan dat een oplopende inflatie, zal leiden tot een snellere inperking van het monetaire beleid (lees: renteverhoging). De rentemarkten ‘anticiperen’ hierop, door op dit moment rekening te houden met een grotere rentestap in 2018; namelijk 4x een rentestapje van 0,25% in plaats van eerder 3x.
Als we kijken naar de drie maands Euribor futures (dit is dus de rente waartegen men het Euribor tarief voor een toekomstige datum kan vastleggen), dan zagen we in december 2017 dat de markt 1% rentestijging van het Euribor tarief inprijsde voor de komende 4,5 jaar (tot juni 2022). Hoe is het beeld nu één kwartaal later?
| Euribor April 2018 | -/- 0,33% |
| Euribor Maart 2019 | -/- 0,24% |
| Euribor Maart 2020 | 0,20% |
| Euribor Maart 2021 | 0,60% |
| Euribor Maart 2022 | 0,92% |
| Euribor september 2022 | 1,06% |
Samenvattend prijst de huidige rentemarkt een stijging van het 3 maands Euribor in van 1,4% (-0,33% + 1,06%) over 4,5 jaar. Dit is ten opzichte van december 2017 een toename in de renteverwachting van 40 basispunten (0,4%).
Overweegt u (een deel van) uw renterisico in te dekken, dan komt het moment dat u te laat bent voor de echt mooie tarieven steeds dichterbij. De 5 en 10 jaars swaprentes zijn nog steeds zeer aantrekkelijk geprijsd, maar dit zal naar onze mening niet heel lang meer duren. Ook wanneer u wacht tot de Euribors daadwerkelijk gaan oplopen is de kans groot, dat u dan geconfronteerd wordt met hogere lange termijn rentes en indekken ‘duurder’ wordt.
Kortom: laat u niet verrassen door onverwacht snel oplopende rentes en leg de huidige lage renteniveaus voor de komende jaren vast. ICC kan u ondersteunen bij de keuze van het voor u best passende rente-instrument en er voor zorgen dat u niet te veel betaalt. Marges op renteswaps en rentecaps zijn relatief hoog en de prijsvorming intransparant.
Voor al uw vragen kunt u ons bereiken op icc@icc-consultants.nl of 030-8201221.
Vorige week heeft president Trump een openingssalvo afgevuurd voor een handelsoorlog. Bij vrijwel iedereen roept dit meteen zeer negatieve gevoelens op, omdat handelsrestricties een voorname oorzaak voor de crisis van 1930 waren. Een crisis die uiteindelijk uitmondde in de Tweede Wereldoorlog.
Oorspronkelijk reageerden Amerikaanse aandelenmarkten dan ook zeer negatief op de aankondiging dat de VS importtarieven op staal en aluminium gaan instellen. Uiteindelijk sloot de S&P 500 toch hoger, ervan uitgaande dat de soep niet zo heet gegeten wordt. Dit is nog maar de vraag. Zo dreigde de EU nog voor het weekend met importheffingen op Amerikaanse artikelen die gezamenlijk goed zijn voor circa €3 miljard aan handel. Trump reageerde daar weer op met de aankondiging van een importheffing op Europese auto's. Hieruit blijkt al hoe snel de boel uit de hand kan lopen (zoals ook in de jaren 30 gebeurde).
Het is zeer goed mogelijk dat Trump alleen maar uit is op het versterken van de onderhandelingspositie van de VS bij allerlei besprekingen over de internationale handel. Zo reist een hoge Chinese functionaris nu in Washington rond om over deze zaken te spreken en zijn er ook besprekingen gaande over vernieuwing van het NAFTA-verdrag. Het kan dus van de president grotendeels bluf zijn.
Echter, zelfs als dit inderdaad het doel van de president is, kan de zaak toch verder escaleren. We hebben namelijk niet zo erg veel vertrouwen in het historisch en economisch perspectief van Donald Trump. In dit opzicht moet hij erg varen op zijn adviseurs. In het Witte Huis is het echter een volledige chaos aan het worden, met allerlei partijen die meer bezig zijn elkaar bevechten dan een zinvolle strategie uitdenken. Steeds meer mensen binnen het Witte Huis in wie analisten nog wel vertrouwen hadden, vertrekken of raken in diskrediet. Met anderen woorden: het is steeds meer Trump zelf die op basis van zijn gevoel de beslissingen neemt. Wat de importrestricties betreft, hebben we dan ook eerder met een straatvechter dan met een strategie te maken.
Helaas lekt ook steeds meer uit dat zijn naaste familie – naar wie hij soms wel luistert - de ene na de andere strategische fout heeft gemaakt. Daarbij komt dat het onderzoek van speciaal aanklager Mueller steeds pijnlijkere vormen voor de president aanneemt. Gemakkelijk kan dit Trump ertoe verleiden de aandacht door middel van een handelsoorlog af te leiden. Niet vergeten mag worden dat over ruim een half jaar Congres-verkiezingen plaatsvinden.
Kortom, markten moeten rekening houden met de reële mogelijkheid van een handelsoorlog. De vraag is wat dit voor de koersen betekent. Voor aandelen en de grondstoffenprijzen is het ronduit negatief. Goud vormt daarbij een uitzondering. Dit wordt namelijk als safe haven gezien.
De gevolgen voor de rentes zijn moeilijker in te schatten. Aan de ene kant verhoogt een handelsoorlog de inflatie via hogere importprijzen. Aan de andere kant beperken handelsbarrières de economische groei. Welke van de twee krachten het zwaarst voor de rentes zal wegen, hangt sterk af van in hoeverre we inderdaad te maken krijgen met een echte handelsoorlog. Dit is afwachten, maar waarschijnlijk zien we in ieder geval een vlakkere yieldcurve. Dus hoog blijvende of zelfs stijgende kortetermijnrentes, maar langetermijnrentes die (enigszins) onder neerwaartse druk komen. Dit geldt voor zowel de VS als Europa.
Het moeilijkst is het inschatten van de impact van een handelsoorlog op de koers van de dollar. De volgende effecten kunnen we verwachten:
Gezien bovenstaande factoren moeten we afwachten of we werkelijk richting een handelsoorlog gaan en zo ja, hoe zo’n conflict zich ontwikkelt. Dan pas valt meer gevoel te krijgen voor de gevolgen voor de Amerikaanse munt.
Mijn collega's en ik spreken op dit moment veel ondernemers met ambitieuze groeiplannen. Wellicht speelt dit ook bij u en zoekt u schaalvoordelen door samenvoeging van productiemiddelen of toevoeging van nieuwe producten en diensten in uw portfolio? Zeker als u actief bent in een markt met een groot aantal spelers kunnen één of meerdere overnames de groei van uw omzet en winst versnellen.
Het is daarom goed om (het proces van) overnames te onderzoeken en bij een positieve uitkomst te implementeren in uw strategie. ICC Consultants kan u hierbij adviseren en zorgen voor de uitvoering.
Nu de Europese economie aantrekt, de rente historisch laag staat en veel bedrijven een overschot aan liquide middelen hebben, is er veel beweging in de overnamepraktijk. Naast strategische kopers (vaak uit de branche) zijn er veel financieel georiënteerde partijen actief die afkomstig zijn uit de “private equity” wereld. De grotere private equity fondsen halen hun kapitaal op bij pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Vervolgens gaat de fondsmanager de markt in om bedrijven te benaderen voor gehele of gedeeltelijke participatie.
Door de vele partijen in de markt is het des te belangrijker voor uw onderneming om een scherpe overnamestrategie te hanteren om succesvol te kunnen zijn. Er is immers veel concurrentie. En waarom zou een verkopende aandeelhouder juist aan u moeten verkopen?
Veel bedrijven staan in de stille verkoop. Het kopen van een bedrijf is een gevoelig proces en moet zorgvuldig worden aangepakt. ICC Consultants beschikt over een groot netwerk en is hierdoor in staat om samen met u een geschikt bedrijf te vinden dat naadloos past binnen uw geformuleerde strategie. Op basis van anonimiteit benaderen wij voor u de aandeelhouders van bedrijven die interessant voor u zijn om te polsen of zij geïnteresseerd zijn in een mogelijke verkoop.
Nadat een verkopende partij heeft aangegeven open te staan voor een nadere kennismaking zal er informatie moeten worden uitgewisseld.
Het is erg prettig om tijdens deze gesprekken te kunnen vertrouwen op een professionele adviseur die bekend is met uw wensen en eisen. Laat u niet opjagen door de verkoper of de markt. U dient het tempo te bepalen.
Om de waarde te bereken, zijn vele rekenkundige methodes beschikbaar. Waar het echter om gaat is met welke (kwaliteit) informatie en aannames er wordt gewerkt. Zo kunt u zich rijk rekenen met de zogenaamde synergievoordelen maar u dient hier goed te kijken naar tegenvallende opbrengsten door bijvoorbeeld minder goed functionerende processen.
Daarnaast worden de risico's van een onderneming in de praktijk vaak te laag ingeschat (en dan niet alleen financieel).
Als de informatie compleet is, kan onder de nodigde voorbehouden een niet-bindend (tegen)voorstel worden ingediend bij de verkopende partij.
Na de geslaagde gesprekken en onderhandelingen worden de mondeling overeengekomen afspraken op papier gezet. Dat betreft onder andere de (initiële) koopsom, eventuele garanties en het opstellen van voorbehouden en ontbindende voorwaarden. ICC Consultants heeft ervaring met het opstellen van een volledige (intentie)overeenkomst. Let goed op bij het opstellen en/ of beoordelen van de overeenkomst: in hoeverre wilt u zich voor dit moment binden en wat zijn de voorwaarden waaronder u zich kunt of moet terugtrekken?
Dit is wellicht het meest belangrijke onderdeel van het overnameproces. Is het juist wat tijdens de onderhandeling is gezegd door de verkoper en worden er geen verrassingen aangetroffen in het over te nemen bedrijf?
Het due diligence onderzoek wordt door een derde partij uitgevoerd. ICC Consultants coördineert en regisseert, zodat u de uitkomsten in het juiste perspectief kunt plaatsen.
De financiering is van wezenlijk belang om de koop tot een goed einde te kunnen brengen. Pas op om te veel vreemd vermogen aan te trekken waardoor niet alleen de over te nemen onderneming kwetsbaar wordt maar misschien ook uw andere bedrijven.
ICC Consultants rekent diverse scenario's door en treedt op als adviseur die uw belang centraal stelt.
De laatste fase van de bedrijfsovername: alle puntjes worden op de 'i' gezet. De handtekeningen worden gezet en de transactie wordt afgerond.
In geval van een bedrijfsovername, loopt u tegen verschillende complexe processen aan. Samen met ICC Consultants heb ik veel ervaring op dit terrein. Dit helpt u om tot een geslaagde bedrijfsovername te komen. ICC Consultants kan u van dienst zijn op de volgende gebieden:
Wilt u eens verkennend verder praten? Neem gerust contact op met Berend Westra op 030-8201221 of b.westra@icc-consultants.nl om een vrijblijvende afspraak te maken.
ICC Consultants is een onafhankelijk adviesbureau gespecialiseerd in overnames en financieringsoplossingen en het managen van rente-, valuta-, en commodityrisico's.
Voor al uw vragen kunt u ons bereiken op icc@icc-consultants.nl of 030-8201221.
Steeds vaker nemen onze relaties andere bedrijven of bedrijfsonderdelen over, of zijn ze op zoek naar interessante overnamekandidaten. Vanuit onze bijna veertigjarige historie als onafhankelijk adviseur hebben wij een groot en krachtig netwerk in ondernemend Nederland en kunnen we de juiste partijen bij elkaar brengen. Vanuit een netwerk alleen komen echter geen succesvolle transacties tot stand. Daarvoor zijn tijd, toewijding, specialistische kennis en ervaring nodig.
Om u dit te kunnen bieden zijn we een samenwerking met Berend Westra gestart. Berend en zijn team beschikken over ruime ervaring aan de koop- en verkoopzijde van transacties. ICC kan nu uw M&A-traject van begin tot einde succesvol begeleiden, inclusief de financiering. U heeft hiermee één aanspreekpunt en toegang tot een zeer interessant netwerk. Meer informatie vindt u op onze website: https://www.icc-consultants.nl/nl/services/overname.
Wilt u eens verkennend verder praten? Neem gerust contact op met mij of rechtstreeks met Berend Westra om een vrijblijvende afspraak te maken en bijvoorbeeld over de volgende zaken verder te praten:
IHS Markit (het gerenommeerde Londense bureau dat maandelijks de inkoopmanagersindex voor de Europese landen publiceert), pleit voor een renteverhoging in de eurozone. Als uit deze index blijkt dat het aantal ‘knelpunten’ dat voor prijsopdrijving kan zorgen (waaronder oplopende levertijden) snel toeneemt, dan moet men dat zeker serieus nemen. In het verleden is gebleken, dat de index een belangrijke voorspellende waarde heeft en vaak een waarheidsgetrouw beeld geeft van de stand van de economie.
In het verleden bleek een waarde van 54 vaak de grens voor een verhoging, dan wel een verlaging van de rente. Deze score duidt op een gematigde toename van de activiteiten. Beweegt de index verder omhoog, dan kan de rente ook verder omhoog. Uit de laatste Markit gegevens blijkt dat de inkoopmanagersindex voor de verwerkende industrie in de eurozone in november op het recordniveau van 60.1 is uitgekomen (bron; Het Financieele Dagblad, 4 december 2017, ‘ECB onderschat inflatoire krachten’).
De ECB is echter nog niet zo ver. Dat is begrijpelijk want zou de ECB hetzelfde zeggen, dan zullen direct allerlei rentes in de EMU-zone gaan stijgen. De Zuid-Europese landen als Spanje en Italie kunnen nu een hogere rente helemaal nog niet dragen. Eerst moet immers de huidige economische groei nog verder doorzetten.
Probleem van dit ECB-beleid is dat als de inflatie over niet al te lange tijd inderdaad meer dan verwacht gaat oplopen, de rentemarkten meteen een stuk hogere rentes in de toekomst gaan verdisconteren. De rente moet dan (veel) sneller omhoog dan als de ECB nu al de rente zou gaan verhogen.
Als we kijken naar de drie maands Euribor futures (dit is dus de rente waartegen men het Euribor tarief voor die toekomstige datum kan vastleggen), dan zien we dat de markt op dit moment dus slechts 1% stijging van het Euribor tarief in de komende 4,5 jaar verdisconteert (per juni 2022).
| Euribor Jan 2018 | -/-0,32% |
| Euribor Dec 2018 | -/-0,27% |
| Euribor Dec 2019 | -/-0,05% |
| Euribor Dec 2020 | 0,30% |
| Euribor Dec 2021 | 0,57% |
| Euribor Jun 2022 | 0,70% |
Geeft de inkoopmanagersindex nu het juiste signaal af, dan gaat dit een duidelijk hoger niveau van de rentes betekenen in de komende jaren. Te meer daar de rentes in de VS voorlopig waarschijnlijk zullen blijven stijgen en deze de Europese rentes altijd enigszins mee omhoog zullen zuigen.
Overweegt u (een deel van) uw renterisico in te dekken, dan komt het moment dat u te laat bent voor de echt mooie tarieven steeds dichterbij. De 5 en 10 jaars swaprentes zijn nog steeds zeer aantrekkelijk geprijsd, maar dit zal naar onze mening niet heel lang meer duren.
Laat u niet verrassen door onverwacht snel oplopende rentes en leg de huidige lage renteniveaus voor de komende jaren vast. ICC kan u ondersteunen bij de keuze van het voor u best passende rente-instrument en er voor zorgen dat u niet te veel betaalt. Marges op renteswaps en rentecaps zijn relatief hoog.
Vraag hier onze white paper aan over bankmarges in renteswaps
Vraag hier toegang tot onze tweewekelijkse rentepublicaties
Voor al uw overige vragen kunt u ons bereiken op icc@icc-consultants.nl of 030-8201221.
OPEC's crude oil market interventions over the past three to four years have caused oil prices to make significant swings, reflecting the still present influence and clout of the cartel (and its allies).
As OPEC and its non-OPEC allies (headed by Russia) have gathered in Vienna this week, a few days of headlines and spins will culminate in today's ministerial meeting where decisions on continuation or adaption of policies will be finalized. Where three years ago the cartel decided to produce and export crude oil flat-out, driving oil prices into a crash in an attempt to corner the then nascent US shale oil growth, since then much has changed. The decision then came as a surprise to markets and injected massive uncertainty and volatility into a market that has always been dominated by shocks already. Even though OPEC has shifted its strategy and has left the goal of wiping out shale, uncertainty remains and will likely persist. Interventions over the past years have sent oil prices on a roller coaster ride and will continue to do so in the future. The idea of the cartel, as influential as it is, managing oil prices in a US dollar 10 range by manipulating fundamentals will prove to remain wishful thinking.
Starting at the beginning of 2017, OPEC joined by non-OPEC headed by Russia have cut production of crude oil by 1.8 million barrels per day (or 2% of global supply). Despite some members not performing to the fullest extent, overall compliance has been – untypically – high in 2017 reducing the overhang of massive global oil and oil products inventories built up over the year before. Prices have steadily increased although partly driven by massive building of speculative long positioning. While the goal of driving inventories down to 5-year averages has only partly been attained, CAPEX has also been cut significantly across the industry for 2 years straight, setting the market up for potential tightness in 2-3 years from now. Developments gave OPEC greater control over the market in the longer term, but it realizes it was joined by a new swing producer called shale oil that due to some years of marginal prices and cash flow pressures have massively improved efficiency, cash cost control, capital discipline and hedging skills.
Against the backdrop of inventories still resting at levels only half way toward the long term averages and 2018 supply and demand balance models showing a likelihood of being broadly balanced only when production restrictions remain in place, OPEC will today decide on whether to roll over the policy for another period after the end of current deal in March 2018. Currently, the jury seems to be out for either a full 9 month extension to December 2018, a 6 month extension or a 9 month extension but with a review/opt-out after 3 months (so in June 2018). It all seems to lack conviction on a credible exit strategy and members but especially Russian oil companies remain worried about the resurgence of shale and loss of market share if prices go to high.
Market participants (many of which speculators and investors) are closely watching today's ever move and have likely fully priced in a 9 month extension. Any under delivery to just that may prompt a wave of disappointment selling and a sharp correction in prices. Even confirming the expected may constitute a typical case of ‘buy the rumor, sell the fact'. However, let's not forget about OPEC's past track record of surprising on the hawkish side and rule out another leg of the bull run. Check your risk positions and make sure your hedges are up to date. Roller coaster ride it is.
Door de aanhoudende economische groei hebben veel organisaties investeringsplannen voor 2018 en verder. Als dit ook bij u speelt en er voor deze plannen externe financiering nodig is, dan is ons advies om ruim op tijd te beginnen met nadenken over de best passende financieringsstructuur. Hoe pakt u dat aan? Dit verschilt natuurlijk per situatie, maar we schetsen u graag 10 heldere stappen die u veel tijd, geld en frustratie kunnen besparen.
Uw risicoprofiel bepaalt hoe de bank naar uw bedrijf kijkt en hoeveel kapitaal uw financier moet aanhouden. Hoe lager uw risicoprofiel, hoe beter uw onderhandelingspositie. Als u van uw bank geen inzicht krijgt in uw risicoprofiel dan kunt u ook een onafhankelijke PD rating (‘Probability of Default’) laten uitvoeren.
Tegenover het aanhouden van kapitaal dienen voor de bank inkomsten te staan. Ken het rendement dat uw bank op u maakt. Zet alle inkomsten voor de bank op een rij. Dit is niet eenvoudig omdat lang niet alle inkomsten zo goed zichtbaar of vastgelegd zijn als de kredietmarge. Denk ook aan de inkomsten uit rentederivaten (vaak hoog!), betalingsverkeer, vreemde valutatransacties, etc. Check of de TBI (‘Totale Bancaire Inkomsten’) uit hoofde van uw relatie voldoen aan de rendementsdoelstellingen van de bank.
Bedenk welke financiering uw ondernemingsstrategie het beste ondersteunt. Als u de bank verzoekt een financieringsvoorstel uit te brengen krijgt u een structuur met voorwaarden die de bank u wenst op te leggen. U kunt echter andere doelstellingen hebben:
Uiteraard is het geen keuze voor het één of het ander, maar alle voordelen in één financiering kan ook niet. Wel zijn allerlei combinatievormen mogelijk.
Wat is de voorkeur van de verschillende stakeholders van het bedrijf? Waar gaat uw eigen voorkeur naar uit? Leg duidelijk vast met welke uitgangspunten een nieuwe financiering aangegaan wordt en waarom hiervoor gekozen is.
Ook dit is een onderwerp op zich. Blijft u voor een nieuwe financiering bij uw huisbank? Of gaat u meerdere banken benaderen? Voor beide is wat te zeggen. In de regel kan een herfinanciering bij de huisbank wat sneller, maar krijgt u zonder concurrentie niet de beste voorwaarden en minder innovatieve oplossingen. Nieuwe banken komen met nieuwe inzichten, offreren scherper en gaan verder om u als klant binnen te halen. Betreft het een herfinanciering groter dan 40-50 miljoen euro dan komt u al snel uit bij een clubdeal met twee (of meer) banken. Ook dan is de juiste strategie belangrijk. U wilt bijvoorbeeld zo lang mogelijk concurrentie tussen de financiers behouden.
Vraag de bank(en) niet zo maar om een kredietvoorstel, maar geef duidelijk aan hoe u het wilt hebben. Maak een op bancaire leest geschoeide en realistische termsheet en stuur alle relevante cijfers mee. Een complete aanvraag bespoedigt het proces aanzienlijk.
Voordat de banken een voorstel uitbrengen zullen ze een persoonlijk gesprek met u willen. Bedenk van te voren hoe u uw onderneming gaat presenteren (dat is anders dan aan klanten, prospects of investeerders!)
U gaat in deze fase van indicatieve termsheets (ITS) naar committed termsheets (CTS) en er zullen gedurende deze fase banken moeten afvallen. Kies niet alleen op gevoel of op de scherpste kredietmarge, maar beoordeel alle voorstellen in zijn totaliteit. Elke bank zal zijn eigen inbreng proberen te geven aan de structuur en voorwaarden. Dit maakt het vergelijken lastiger maar geeft u ook nieuwe waardevolle inzichten in de mogelijkheden. Laat de voorwaarden en condities van alle voorstellen overzichtelijk in een excelsheet zetten om een goede vergelijking te kunnen maken. Geef de banken die het niet geworden zijn een toelichting. Het wordt gewaardeerd en u komt elkaar altijd weer tegen.
Heeft u uw financier(s) gekozen dan gaat u omvangrijke kredietdocumentatie ontvangen. Zijn alle afspraken goed vastgelegd? Ook hier geldt; ‘The devil is in the detail’. Bepaal of u een externe advocaat nodig heeft. Zeker bij Engelstalige LMA documentatie kunt u naar onze mening niet zonder specialisten.
Let ook op clausules die u verplichten tot een rente-indek. We zien vaak dat het voordeel van een scherp financieringsvoorstel weer moet worden ‘weggegeven’ door verplicht een renteswap te moeten afsluiten tegen veel te hoge bankmarges. Onderhandel hierover.
Zeker als u van bank verandert of een bank toevoegt dan brengt dat werk met zich mee.
Bepaal wie in uw organisatie deze taak op zich neemt. Bedenk dat de grootbanken tegenwoordig allemaal werken met implementatieteams die u ondersteunen met de overstap. ‘Het opzien tegen een overstap’ hoeft dus geen doorslaggevende reden te zijn in uw uiteindelijke keuze.
U sluit een financieringsovereenkomst voor een paar jaar, maar uw bedrijf, uw performance en ook uw bank en de financieringsmarkt veranderen in die periode. Dit heeft impact op uw rating en daarmee ook op uw financieringsmogelijkheden. Gaat het goed met uw onderneming dan heeft u meer mogelijkheden, gaat het minder dan verwacht dan is de juiste communicatie van belang. Weet altijd waar u staat!
Als u over één of meerdere van bovenstaande stappen vragen heeft of wilt sparren met een ervaren financieringsspecialist die helemaal aan uw kant staat neem dan contact gerust op met ons op 030-8201221.
